09.10.2020 TARİHLİ ANAYASA MAHKEMESİ KARARI SONRASINDA ARAÇ DEĞER KAYBI DOSYALARINDA OLUŞAN YENİ HUKUKİ DURUM ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında kaza sonrası araçta meydana gelen değer kaybı hesaplaması için, belirli ve açık bir formül öngörmüş ve bu formül çerçevesinde değer kaybı hesaplamaları yapılıp sigorta şirketinde talepte bulunulmaktaydı. Yani kaza sonrası araç ta meydana gelen değer kaybı ödemeleri Trafik Sigortası Genel Şartları’nda düzenlenen usul ve esaslardan biri olan bu “Değer Kaybı Hesaplaması Formülüne” göre hesaplanmaktaydı.
Bu formüle göre 165 bin km ve üstü olan araçlar değer kaybı kapsamına girmemekteydi. Ayrıca kaza sonrası araçta ve plastik tampon/parça onarımları, cam, radyo/teyp, lastik, hava yastığı, jant, mekanik, elektrik, elektronik ve döşeme aksamı ile ilgili yapılan onarımlar değer kaybı kapsamına alınmıyordu.
09.10.2020 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 2019/40 Esas 2020/40 Karar sayılı kararında; 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 90 ve 92. maddelerde geçen ‘Genel Şartlar’ ifadeleri iptal edilmiştir. Karayolları Trafik Kanunu’nun 90.maddesinin birinci cümlesinin “… ve bu kanun çerçevesinde hazırlanan genel şartlarda öngörülen usul ve esaslara tabidir…” ve ikinci cümlesinde yer alan “…ve genel şartlarda…” ibarelerinin iptaline karar verilmiştir.
Yani Anayasa Mahkemesi 9 Ekim 2020 tarihinde vermiş olduğu karar ile Değer Kaybı Hesaplama formülünü kaldırmıştır. Yeni düzenleme ile artık 160 bin km sınırı kaldırılmakla birlikte plastik tampon/parça onarımları, cam, radyo/teyp, lastik, hava yastığı, jant, mekanik, elektrik, elektronik ve döşeme aksamı gibi parçalar değer kaybı kapsamına alınmıştır.
Anayasa Mahkemesi kararı sonrası araçlarda meydana gelen değer kaybı hesaplamasında 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun haksız fiillere ilişkin hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Oluşan bu yeni hukuki durum karşısında sigorta şirketleri kaza sonrası araçlarda meydana gelen araç değer kaybı hesaplamasında Türk Borçlar Kanunu’nda gerçek zararın tespiti ilkelerine uygun bir şekilde piyasa rayiç değer göre hesaplanan değer kaybının göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Örnek verecek olursak kaza öncesi aracını 100 bin TL ‘ye satabilen bir kişi, kaza sonrası aracını 90 bin TL’ye satabiliyorsa piyasa rayicine göre belirlenen bu aradaki 10 bin TL farkın mağdur araç sahibine ödenmesi gerekmektedir.
Anayasa Mahkemesi tarafından verilen iptal kararları kesin olup bu kararlar yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar. Yani Sigorta şirketleri Anayasa Mahkemesi tarafından verilen bu karar sonrasında araçlarda meydana gelen gerçek değer kaybını ödemek zorundadır.
Anayasa Mahkemesi tarafından verilen iptal kararları ‘geriye yürümez’ şeklinde düzenleme varsa da, bu düzenleme Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının kesinleşmiş kararlar bakımından geriye yürüyemeyeceğine ilişkindir. Yani kişilerin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren en geç iki yıl içinde meydana gelen kazalar için gerçek piyasa rayiç bedeline göre değer kaybı talebinde bulunabileceklerdir. Eğer kişi trafik kazası sonrası herhangi bir değer kaybı talebinde bulunmamışsa yada bulunup da talebi halen sonuçlanmamışsa piyasa koşullarına göre belirlenmiş gerçek rayiçe göre değer kaybı talebinde bulunabileceklerdir.
2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 90 ve 92. maddelerde geçen ‘Genel Şartlar’ ifadeleri 09.10.2020 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Bu karar sonrası Araç Değer kaybı bedeli açısından yeni bir hukuki durum oluşmuştur. Bu yeni hukuki durum ile birlikte kaza sonrası araçlarda meydana gelen değer kaybı hesaplamasında 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun haksız fiillere ilişkin hükümleri yani tam tazmin ilkesinin uygulanması gerekmektedir.
Dolayısıyla Anayasa Mahkemesi tarafından verilen karar sonrası sigorta şirketleri tarafından yapılacak olan değer kaybı ödemeleri piyasa koşulları göz önünde bulundurularak kişilerin aracında meydana gelen gerçek zararın piyasa rayiç değerine göre hesaplanıp ödenmesi gerekmektedir.
Araç değer kaybı hesaplama 2023 yılında da araç sahiplerinin araştırdığı konular arasında yer alıyor. Bizlere yöneltilen sorular üzerine, araç değer kaybı hesaplama, araç değer kaybı şartları , araç değer kaybı km sınırı gibi 2023 yılı özelinde en çok merak edilen konuları kaleme aldık.
Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Genel Şartlar 20 Mart 2020 tarih 31074 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 1 Nisan 2020 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir. Yürürlük tarihinden önce yapılmış olan sözleşmelerde sözleşmenin imzalandığı tarihide geçerli olan Genel Şartlar, yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılan sözleşmelerde ise yeni yayınlanan Genel Şartlar uygulanacaktır.